بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند، بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.
نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند.
این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.
رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکت های سهامی تبدیل گردید. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود.
برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند.
اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند.
فلسفه کلیدی شکلگیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکتها و پروژههای آنها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.
انواع بورس کدامند؟
بورس اوراق بهادار
در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام میشود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.
اوراق بهادار همانگونه که از نامش پیداست، به اوراقی دلالت دارد که ارزش داشته باشند. به عبارتی اوراق بهادار نوعی ابزار مالی محسوب میشوند که حقوقی مالی برای مالک خود ایجاد میکنند.مانند سفته ،اسناد ملکی و خودرو و انواع کالا
این اوراق یا موقعیت و مالکیت یک نفر را در شرکتهای بورسی نشان میدهند که به نام سهام شناخته میشوند؛ یا نشان دهنده نوعی طلبکاری از یک نهاد دولتی یا شرکت هستند که در این صورت اوراق مشارکت نام میگیرند.
تمامی اوراق بهادار در بازار سرمایه به سه گروه اصلی زیر تقسیم میشوند
اوراق بدهی
اوراق بدهی یا اوراق قرضه اوراقی است که شرکت صادر کننده آن متعهد میشود در قبال مبلغی که از خریدار دریافت کرده، مبلغ مشخصی را در دورههای مشخص به دارنده اوراق پرداخت کند. در نهایت و پس از پایان زمان مشخص و فرا رسیدن سررسید نیز موظف است اصل مبلغ دریافتی از خریدار اوراق را به او برگرداند.
شرکتی که این اوراق را صادر کرده در قبال مالک اوراق، موظف به پرداخت سود و اصل بهای آن است، اما صاحب اوراق مالکیتی در خود شرکت ندارد.
به دلیلی ویژگیای که این اوراق دارند به آنها اوراق بدهی گفته میشود.
به عنوان مثال اوراق صکوک شرکتی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی(مهمترین نوع اوراق بدهی)، اوراق منفعت، اوراق خزانه دولتی، اوراق استصناع، گواهی سپرده، اوراق مرابحه، اوراق سلف موازی استاندارد، سهام ممتاز و اوراق بهادار وثیقهای از انواع اوراق بدهی هستند.
اوراق حقوق صاحبان سهام (سهام)
سهام یکی از مهمترین و متداولترین انواع اوراق بهادار است. بیشترین حجم معاملات در بورس به معاملات سهام اختصاص دارد، طوری که برخی بورس را به بازار سهام میشناسند.
فرض کنید یک شرکت خودروسازی برای راهاندازی یک خط تولید جدید در کارخانه به 200 میلیارد تومان سرمایه نیاز داشته باشد. در عوض اگر این خط تولید راه بیفتد، بعد از 4 سال و با افزایش فروش خودروهای جدید از همین خط تولید، هزینههای راه اندازی جبران میشوند و میزان سودآوری شرکت هم در این مدت، 25 تا 30 درصد افزایش مییابد.
بنابراین این طرح توجیه اقتصادی دارد و شرکت خودروسازی میتواند به بازگشت سرمایه اولیه و سود قابل توجه امیدوار باشد. اما یکی از راههایی که بتواند سرمایه اولیه را تامین کند، فروش اوراق مشارکت است. به این ترتیب هم منابع مالی مورد نیازش تامین میشوند و هم سرمایهگذاران در ازای مشارکت و به نسبت سرمایه خود در منافع حاصل از راه اندازی خط تولید جدید شریک میشوند.
البته باید این موضوع را در نظر داشت که شرکت صادر کننده اوراق نمیتواند پرداخت سود دورهای را تضمین کند. بنابراین سود اغلب اوراق مشارکتی که در کشور منتشر میشوند، توسط بانکها و موسسات مالی معتبر یا دولت تضمین میشود. پس مالک این اوراق میتواند به دریافت سود خود اطمینان داشته باشد
با این تعاریف، شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده است و هر یک از صاحبان سهام به میزان سهمی که دارند در شرکت مسئول هستند و در سود و زیان آن سهیم خواهند بود
شرکت های پذیرفته شده در بورس بر اساس شاخصهای مختلفی رتبهبندی و خرید و فروش میشوند.
شرکت سهامی دو نوع می باشد،سهامی خاص که همه سرمایه آن را موسسین شرکت تامین میکنند، بنابراین سهام آن برای عموم مردم عرضه نمیشود و سهامی عام که برای عموم عرضه می شود.
ابزارهای مشتقه
به طور کلی اوراق مشتقه اصلی چهار نوع،قراردادهای سلف،قراردادهای آتی،قراردادهای اختیار معامله،قراردادهای معاوضه می باشد.
فرابورس
در ایران، فرابورس از پاییز سال 1388 وارد میدان شد. مهمترین وظیفه فرابورس، سازماندهی شرکتهایی است که میخواهند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.
فرابورس خود به بازارهای اول، دوم، سوم و بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز) دستهبندی میشود و شرکتها بر اساس ریسک سرمایهگذاری، شفافیت صورتهای مالی، میزان بدهی و … در این دستهها قرار می گیرند.
بورس کالا
همان طور که از نام بورس کالا پیداست، شما میتوانید در این بازار سهام کالاهای مختلف را بخرید. در واقع بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضهکنندگان، کالای خود را عرضه میکنند و کالای مربوطه پس از بررسیهای کارشناسی و قیمتگذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه میشود.
در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… داد و ستد میشوند.
بورس انرژی
بورس انرژی دارای دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه است که ویژگیهای این دو بازار ممکن است با هم متفاوت باشند. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار میگیرند ولی در بازار مشتقه، اوراق مبتنی بر کالا معامله میشوند.
بورس ارز
در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش میشوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافیها یا بازار آزاد انجام میشود.
برای دنبال کردن این معاملات ابتدا باید در سامانه سجام و کارگزاریهای مورد تائید سازمان بورس ثبتنام کرده تا کد بورسی دریافت کنید.
بازار بورس از ساعت 9 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان 5% انجام میشوند و از ساعت 8:30 تا 9 پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش انجام میشود. البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است.
ارسال دیدگاه