کبد چرب یکی از بیماریهای بسیار رایج محسوب میشود در طول دو دهه اخیر میزان ابتلاء به بیماری کبد چرب غیرالکلی به شدت افزایش یافته است به طوری که برآورد میشود ۲۵ درصد از جمعیت جهان علائم کبد چرب را دارند گرچه اصلیترین دلیل بروز کبد چرب مصرف مشروبات الکلی است، اما برخی عوامل میتواند همانند الکل باعث بیماری کبد شود
کبد چرب یا استئاتوز کبدی به تجمع چربی در کبد اشاره دارد و یکی از بیماریهای شایع کبدی است که میتواند بدون علائم یا با علائم مختلفی همراه باشد. این بیماری میتواند به دو دسته اصلی تقسیم شود: کبد چرب الکلی و کبد چرب غیرالکلی.
کبد چرب الکلی
کبد چرب الکلی به دلیل مصرف زیاد الکل به وجود میآید. این نوع کبد چرب میتواند به سه مرحله تقسیم شود:
- ورم کبد: در این مرحله علائم خاصی وجود ندارد، اما ممکن است فرد در سمت راست پهلو و زیر قفسه سینه درد و ناراحتی داشته باشد.
- هپاتیت الکلی: این مرحله با تب، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم و زردی (پوست و چشم) همراه است.
- سیروز الکلی: این مرحله پیشرفتهترین حالت است که با زخم شدن بافت کبد، احساس دائمی حرکت مایعات در شکم، فشار خون بالا در کبد و خونریزی گوارشی همراه است.
کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
این نوع کبد چرب بدون مصرف زیاد الکل رخ میدهد و میتواند شامل موارد زیر باشد:
- استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH): این وضعیت با التهاب کبد و آسیب به بافت سلولی همراه است و میتواند به فیبروز (فساد بافتها)، سیروز و حتی سرطان کبد منجر شود.
- کبد چرب بارداری (AFLP): این نوع نادر اما جدی در سه ماهه سوم بارداری رخ میدهد و میتواند خطرات جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد.
علائم عمومی کبد چرب
علائم کبد چرب ممکن است در مراحل اولیه آشکار نباشد، اما با پیشرفت بیماری میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- خستگی: احساس خستگی و ضعف عمومی.
- درد یا ناراحتی در ناحیه بالای راست شکم: به دلیل التهاب یا افزایش حجم کبد.
- متورم شدن شکم (آسیت): تجمع مایعات در شکم.
- بزرگ و متورم شدن عروق خونی زیر پوست: به دلیل افزایش فشار در رگهای خونی.
- بزرگ شدن طحال: که میتواند باعث درد و ناراحتی شود.
- قرمزی کف دستها: یکی از علائم کبدی.
- یرقان (زردی پوست و چشمها): به دلیل نارسایی کبد در تصفیه بیلیروبین.
علل کبد چرب
کبد چرب میتواند به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر ایجاد شود:
- مصرف زیاد الکل: عامل اصلی کبد چرب الکلی.
- چاقی و اضافه وزن: باعث افزایش تجمع چربی در کبد میشود.
- مقاومت به انسولین: که میتواند منجر به افزایش سطح قند خون و تجمع چربی در کبد شود.
تشخیص
برای تشخیص کبد چرب، پزشک ممکن است از روشهای زیر استفاده کند:
- آزمایشهای خون: بررسی آنزیمهای کبدی.
- آزمایشهای تصویربرداری: مانند سونوگرافی، سیتی اسکن و امآرآی.
- بیوپسی کبد: بررسی نمونهای از بافت کبد.
درمان
تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی مهمترین راههای درمان و پیشگیری از پیشرفت کبد چرب هستند:
- کاهش وزن: حتی کاهش 5 تا 10 درصد از وزن بدن میتواند تأثیر مثبت زیادی داشته باشد.
- تغذیه سالم: مصرف غذاهای کمچرب، میوهها، سبزیجات و غلات کامل.
- فعالیت بدنی منظم: حداقل 30 دقیقه فعالیت متوسط تا شدید در روز.
- اجتناب از مصرف الکل.
- کنترل دیابت و کلسترول.
بیماری کبد چرب معمولاً قابل برگشت است و با تغییرات مناسب در سبک زندگی میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائم این بیماری مواجه هستید، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا تشخیص و درمان مناسب انجام شود.
تشخیص کبد چرب:
کبد چرب غالباً بدون علامت است و در بررسیهای دورهای و غربالگری مشخص میشود.آزمایشات خون، سونوگرافی، امآرآی و حتی نمونهبرداری کبدی در مواقع لزوم، مبین کبد چرب خواهد بود.انجام آزمایشات غیرضروری و انجام مکرر روشهای تشخیصی همچون سونوگرافی فایدهبخش نبوده لذا توصیه نمیشود!کبد چرب چهار مرحله دارد که شایعترین حالت همان مرحله یک است که صرفاً افزایش نسبی چربی کبد وجود داشته و خطرآفرین نیست.
درمان:
ورزش منظم و بهخصوص ورزشهای هوازی و استقامتی و رژیمهای غذایی اساس درمان هستند. ورزشی که منجر به کاهش وزن و قند و چربی خون شود میتواند موجب کاهش چربی کبد شود.مطالعات نشان دادهاند که ورزش منظم حتی اگر منجر به کاهش وزن نشود میتواند چربی کبد را کاهش دهد!
بیماران مبتلا به کبد چرب باید از مصرف چربیهای اشباع، شکر، نمک، سیگار و غذاهای حاوی کربوهیدرات زیاد مثل شیرینیها و برنج خودداری کنند.مصرف سبزیجات و میوههای تازه در کبد چرب بهشدت توصیه میشود.داروها فقط بنا به ضرورت علمی و میزان محدود کاربرد دارند که صرفاً باید با تجویر پزشک صورت پذیرد.گرچه ویتامین ای (E) بهعنوان آنتیاکسیدان میتواند در درمان بیماری نقش داشته باشد اما مصرف بیجا و بیرویه آن بهشدت زیانبار است.
در مجموع کبد چرب یک بیماری سهل و ممتنع است که قابل پیشگیری و درمان بوده و استرس مضاعف در خصوص این بیماری منطقی نیست و نیازی به پیگیری تشخیصی ــ درمانی با فواصل کوتاهمدت ندارد.
ارسال دیدگاه