معرفی رشته ورزشی شطرنج

معرفی رشته ورزشی شطرنج

پیدایش شطرنج را به اقوام مختلفی نسبت داده‌اند. هر چند، قدیمی‌ترین نوشته‌و آثاری که به شطرنج اشاره دارند، مربوط به کشور هند هستند. از حدود دو هزار سال پیش، بازی‌هایی در این سرزمین برگزار می‌شده است که آن‌ها را نیای شطرنج می‌نامند. این بازی به تدریج به سایر نقاط دنیا منتقل شد و در اروپا و سایر مناطق علاقه‌مندان زیادی پیدا کرد.

شطرنج به عنوان یک بازی استراتژیک و هوشمندانه، بسیار مورد توجه منتقدان و تحلیل‌گران قرار گرفته و به دلیل پیچیدگی‌هایی که دارد، به‌عنوان یکی از بهترین ورزش‌های ذهنی شناخته می‌شود. رقابت‌های جهانی و بین‌المللی شطرنج هر ساله برگزار می‌شوند و این بازی به شدت مورد علاقه علاقه‌مندان به ورزش‌های ذهنی و استراتژیک قرار دارد. در حال حاضر، شطرنج یک ورزش رسمی و قانونی است که توسط فدراسیون بین‌المللی شطرنج (FIDE) در سطح جهانی نظارت می‌شود و در المپیک شرکت نمی‌کند، اما در بازی‌های آسیایی و بازی‌های قفل‌شده دنیا شرکت می‌کند.

معرفی رشته ورزشی شطرنج

بازی شطرنج

در شطرنج، دو بازیکن با استفاده از یک صفحه مربع شکل و تعدادی مهره با هم رقابت می‌کنند. صفحه شطرنج شامل ۶۴ خانه هم‌اندازه است و هر بازیکن ۱۶ مهره دارد که یکی از آن‌ها “شاه” است. هر بازیکن سعی می‌کند مهره‌هایش را طوری روی صفحه حرکت دهد که مهره شاه حریف را به خطر بیندازد و به اصطلاح “کیش” کند. بازیکنی که نتواند رفع کیش کند بازنده است.

معرفی مهره ها در شطرنج

هر بازیکن شطرنج در ابتدای بازی 6 نوع مهره دارد: 1 شاه، 1 وزیر، 2 اسب، 2 فیل، 2 رخ و 8 پیاده. در اولین ردیف از هشت ردیف صفحه شطرنج، مهره‌های شاه، وزیر، اسب، فیل و رخ قرار می‌گیرند و ترتیب قرار گرفتن مهره‌ها از راست به چپ به شرح زیر است: رخ، اسب، فیل، شاه، وزیر، فیل، اسب، رخ. در ردیف دوم، هشت خانه اول به پیاده‌ها (سربازان) اختصاص دارد و در هر خانه‌ی این ردیف، یک مهره‌ی پیاده قرار می‌گیرد.

معرفی مهره ها در شطرنج

نحوه حرکت مهره ها در شطرنج

در بازی شطرنج، هر مهره وظیفه دارد به شاه خود حمایت کند و در صورتی که شاه در معرض خطر قرار گیرد، بازیکن با شکست مواجه می‌شود.

1. وزیر، به عنوان یکی از ارزشمندترین مهره‌های شطرنج، حرکت ترکیبی از حرکات فیل و رخ دارد و می‌تواند به صورت مستقیم یا ضرب دری حرکت کند.
2. رخ، با حرکت مستقیم، محدودیتی در جهت و تعداد خانه‌های حرکت ندارد و در صورتی که مهره‌ای جلوی آن نباشد، می‌تواند به راست، چپ، جلو یا عقب حرکت کند.
3. اسب، تنها مهره‌یشطرنج است که می‌تواند در هنگام حرکت، از روی مهره‌های خود یا حریف حرکت کند. شکل حرکت اسب مشابه حرف “L” انگلیسی است، با این تفاوت که جهت حرکت آن محدودیتی ندارد و می‌تواند دو خانه به یک سمت برود و سپس یک خانه در جهتی عمود بر جهت حرکت قبلی پیش برود (مثلا دو خانه به سمت راست، سپس یک خانه به سمت بالا یا پایین).
4. فیل، مانند رخ، در تعداد خانه‌ها محدودیتی ندارد و می‌تواند تا 7 خانه به صورت مستقیم و ضرب دری حرکت کند. تفاوت حرکت فیل با رخ، در این است که فیل به صورت ضرب دری حرکت می‌کند. به همین دلیل، فیلی که در ابتدای بازی در خانه‌ی سیاه قرار گرفته، تا آخر مسابقه در خانه‌های سیاه و فیلی که از ابتدا در خانه‌ی سفید قرار گرفته است، تا انتها در خانه‌های سفید حرکت می‌کند.
5. پیاده (سرباز)، در اولین حرکت می‌تواند یک یا دو خانه به جلو حرکت کند، اما پس از آن تنها می‌تواند یک خانه به جلو حرکت کند. سرباز مهره‌های حریف را به صورت ضرب دری مورد تهاجم قرار می‌دهد و از بازی خارج می‌شود. به این صورت که اگر در سمت راست یا چپ خانه‌ی روبروی سرباز، مهره‌ای از حریف وجود داشته باشد، سرباز می‌تواند وارد آن خانه شود و مهره‌ی حریف را از بازی خارج کند.

نحوه حرکت مهره ها در شطرنج

اصطلاحات موجود در شطرنج

کیش

هرگاه یکی از مهره‌های یک بازیکن شاه حریف خود را در معرض خطر قرار دهد، کیش رخ می‌دهد. در این حالت، شاه باید رفع کیش شود. رفع کیش به سه طریق امکان‌پذیر است: حرکت دادن شاه به خانه‌ای دیگر، قراردادن مهره در مسیر حرکت شاه و مهره حریف، یا ضرب کردن مهره حریف.

مات

اگر شاه کیش شود و نتواند رفع کیش کند، مات رخ می‌دهد و بازیکنی که شاهش مات شده است، باخته است.

پات

اگر نوبت بازی به یک بازیکن برسد ولی هیچ یک از مهره‌هایش قابلیت حرکت نداشته باشد، بازی پات محسوب می‌شود. در این حالت، شاه هنوز کیش نشده است، اما اگر به خانه‌ای دیگر برود، کیش خواهد شد.

آچمز

اگر مهره‌ای بین شاه خود و مهره حریف قرار گرفته باشد و حرکت آن مهره باعث شکل گرفتن کیش شاه شود، آچمز رخ داده است و این مهره نمی‌تواند حرکت کند.

بلیتز

بازی برق‌آسا با مدت زمان کمتر از ۱۵ دقیقه را بلیتز می‌نامند.

قلعه رفتن

جابجایی رخ و شاه در حین بازی قلعه رفتن نامیده می‌شود. این حرکت فقط در شرایط خاصی صورت می‌گیرد: تنها یک بار در هر بازی و در صورتی که هیچ یک از شاه و رخ ها تا آن لحظه حرکت نکرده باشند. علاوه بر این، قلعه رفتن فقط در صورتی مجاز است که مهره حریف شاه را کیش نکرده باشد. در این حرکت، شاه دو خانه به سمت رخ حرکت می‌کند و رخ نیز هم‌زمان به سمت شاه حرکت کرده و پس از عبور از شاه، در کنار آن قرار می‌گیرد.