دایرکت ایکس قسمتی از سیستم عامل ویندوز است. پس چرا به نظر می‌رسد هر بازی کامپیوتری که از استیم، اوریجین یا جای دیگری نصب می‌شود، ورژن خاصی از دایرکت ایکس را نصب می‌کند؟
چرا دایرکت ایکس؟
دایرکت ایکس بخشی از ویندوز مایکروسافت است. این نرم‌افزار مجموعه‌ای از API (رابط برنامه‌نویسی) است که توسعه‌دهندگان می‌توانند برای بازی‌های سه‌بعدی، ویدیو، مالتی‌مدیا، صدا و گیم پد از آن استفاده کنند. بسیاری از بازی‌هایی که روی سیستم عامل ویندوز نصب می‌شوند از دایرکت 3D موجود در دایرکت ایکس برای نمایش گرافیکی استفاده می‌کنند. در غیر این صورت این بازی‌ها به‌جای دایرکت ایکس از OpenGL یا Vulkan API بهره می‌برند. سایر نرم‌افزارها ممکن است از ویژگی‌های دایرکت ایکس مانند گرافیک سه‌بعدی استفاده کنند.
ویندوز ۷ از دایرکت ایکس ۱۱ و ویندوز ۱۰ از دایرکت ایکس ۱۲ استفاده می‌کند. زمانی که توسعه‌دهندگان مشغول ساخت بازی هستند، از نسخه‌ی دایرکت ایکس متناسب با نیازشان، استفاده می‌کنند. برای مثال، یک بازی که فقط برای دایرکت ایکس ۱۱ نوشته شده است، در ویندوز ایکس‌پی قابل اجرا نیست؛ زیرا ویندوز ایکس‌پی از دایرکت ایکس ۹ استفاده می‌کند.
برای بررسی نسخه‌ی دایرکت ایکس سیستمتان می‌توانید روی منوی استارت کلیک کنید، سپس عبارت «dxdiag» را در فیلد جستجو وارد کنید و دکمه‌ی «Enter» را فشار دهید. زمانی که پنجره‌ی «DirectX Diagnostic Tool» ظاهر شد، می‌توانید نسخه‌ی دایرکت ایکس را در سمت راست «DirectX Version» و زیر «System Information» مشاهده کنید.
اگر دایرکت ایکس روی ویندوز وجود دارد، چرا بازی‌ها آن را نصب می‌کنند؟
اگر دایرکت ایکس بخشی از ویندوز است، چرا بازی‌ها آن را در وهله‌ی اول نصب می‌کنند؟ فقط یک فایل کتابخانه‌ای از دایرکت 3D وجود ندارد که بازی‌ها بر اساس آن ساخته شود. توسعه‌دهندگان بازی باید از نسخه‌ی دقیق این فایل استفاده کنند. نسخه‌ی جدیدی از کتابخانه را نمی‌توان برای یک بازی که با نسخه‌ی قدیمی نوشته شده است، استفاده کرد. برای مثال اگر یک توسعه‌دهنده، بازی خود را توسط d3ddx10_40.dll نوشته باشد، بازی نمی‌تواند از d3ddx10_41.dll استفاده کند. این بازی فقط با نسخه ۴۰ کار می‌کنند و فقط این فایل، بازی را اجرا خواهد کرد.
شما می‌توانید این فایل‌ها را در پوشهی C:WindowsSystem32 پیدا کنید. در یک سیستم ۶۴ بیتی، کتابخانه‌های ۶۴ بیتی در آدرس C:WindowsSystem32 و کتابخانه‌های ۳۲ بیتی در آدرس C:WindowsSysWOW64 قرار دارند.
حتی اگر از آخرین نسخه‌ی نصب‌کننده دایرکت ایکس (directx installer) استفاده کنید، هیچ تضمینی وجود ندارد که تمام نسخه‌های قدیمی کتابخانه‌ی دایرکت ایکس در سیستم شما نصب شود. حتی کمپانی مایکروسافت، کتابخانه‌های دایرکت 3D را به‌صورت یک باندل در ویندوز استفاده نکرده است. حتی کتابخانه‌های دایرکت 3D که قبل از انتشار ویندوز ۱۰ نوشته شده‌اند همراه ویندوز ۱۰ ارائه نمی‌شوند. این کتابخانه‌ها باید توسط برنامه‌ای که به آن نیاز دارد نصب شود. همانطور که مایکروسافت توسط مستنداتی که برای توسعه دهندگان بازی انتشار داده است، قسمت آپدیت و سرویس ویندوز هیچ یک از اجزای اختیاری دایرکت ایکس را ارائه نمی‌کند.
این قضیه حتی ممکن است پیچیده‌تر شود؛ زیرا بازی‌های ۳۲ بیتی به کتابخانه‌های ۳۲ بیتی و بازی‌های ۶۴ بیتی به کتابخانه‌های ۶۴ بیتی نیاز دارند.
پس چرا هر بازی کامپیوتری نیاز به نصب دوباره آن دارد؟
تا اینجا مشخص شد که هر اپلیکیشن، باید نسخه‌ی دقیقی از دایرکت ایکس را که به آن نیاز دارد، نصب کند. ولی اگر اکنون این نسخه از دایرکت ایکس را روی سیستم خود نصب کرده‌اید، بازی نیازی ندارد که نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس را دوباره اجرا کند.
این باور غلط است. برای هر بازی، بررسی این موضوع که دایرکت ایکس صحیح مربوط به آن نصب شده، کار دشواری است. بنابر نوشته‌های سایت استیم، نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس تنها نرم افزاری است که به‌صورت رسمی می‌تواند نصب فایل صحیح مربوط به دایرکت ایکس را چک کند. بنابراین، بازی‌ها نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس را اجرا می‌کنند تا کتابخانه‌های مورد نیاز را نصب و مشکلات موجود در سیستم را بررسی و رفع کنند.
همچنین نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس تنها راه برای توسعه‌دهندگان به‌منظور نصب این فایل‌ها است. توسعه‌دهندگان نمی‌توانند با قرار دادن فایل‌ها و کتابخانه‌های دایرکت ایکس، به‌صورت مستقیم در روی سیستم شما مراحل نصب دایرکت ایکس را دور بزنند. در صورتی که این کار را انجام دهند، لایسنس نرم‌افزاری مایکروسافت را نقض کرده‌اند. حتی اگر آن‌ها این کار را انجام بدهند با مشکلات مختلفی مواجه می‌شوند.
مطمئنا تمامی بازی‌ها مجبور به راه‌اندازی نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس، هنگام اجرای اولیه نیستند. بازی‌هایی که از OpenGL و Vulkan به‌جای دایرکت 3D استفاده می‌کنند، نیازی به اجرای دایرکت ایکس ندارند. بعضی از بازی‌ها هم به ورژن‌های اصلی دایرکت ایکس مانند دایرکت ایکس ۱۱، ۱۰ یا ۹ نیاز دارند و نیازی به اجرای نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس ندارند؛ زیرا آن‌ها از کتابخانه‌های اضافه استفاده نمی‌کنند.
آیا برخی از این کتابخانه‌ها را می‌توان حذف کرد؟
نباید فایل‌های دایرکت ایکس موجود در پوشه‌های System32 یا SysWOW64 را حذف کنید. اگر آن‌ها در سیستم شما وجود داشته باشند، به این دلیل است که بازی یا نرم‌افزاری که آن را نصب کرده است، به آن احتیاج دارد. اگر شما این کتابخانه‌ها و فایل‌ها را حذف کنید، ممکن است برنامه‌ها درست کار نکنند. برای این که بتوان گفت هر بازی به کدام نسخه از دایرکت ایکس و کتابخانه‌های آن احتیاج دارد، راهی وجود ندارد. بنابراین راهی وجود ندارد که بتوان گفت کدام فایل را می‌توان بدون ریسک حذف کرد.
سعی کنید با این فایل‌ها کاری نداشته باشید؛ حتما دلیلی وجود دارد که راه تأییدشده‌ای برای حذف این کتابخانه‌ها و فایل‌ها وجود ندارد. این فایل‌ها منجر به ایجاد مشکلی در سیستم شما نخواهند شد و فقط توسط نرم‌افزارهایی که به آن‌ها نیاز دارند استفاده می‌شوند.
اگر واقعاً می‌خواهید برخی از کتابخانه‌های قدیمی را حذف کنید؛ بهتر است سیستم عامل خود را دوباره نصب کنید تا این‌که بخواهید فایل‌هایی از کتابخانه‌ها را به‌صورت تصادفی پاک کنید. با این حال، پس از نصب بازی‌ها این فایل‌ها دوباره ظاهر خواهند شد؛ پس نگرانی خاصی بابت آن‌ها نداشته باشید.
در صورتی که با دایرکت ایکس مشکلاتی داشته باشیم چکار کنیم؟
احتمال دارد که هنگام اجرا یا نصب یک بازی به مشکلی مربوط به دایرکت ایکس برخورد کنید. ممکن است نصب‌کننده‌ی بازی قادر به اجرای نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس خود نباشد. شما نمی‌توانید فقط نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس را از سایت مایکروسافت دانلود کنید؛ بلکه نیاز به اجرای نصب‌کننده‌ای دارید که خود بازی به آن نیاز دارد.
ممکن است بتوانید با مراجعه به پوشهی بازی در سیستم خود یا دیسک نصب بازی و پیدا کردن نصب‌کننده‌ی دایرکت ایکس و فایل exe. و اجرای آن، مشکل را حل کنید. معمولا این فایل به‌صورت DXSETUP.exe نام‌گذاری می‌شود.
همچنین می‌توانید با جستجو در اینترنت اطلاعات بیشتری در مورد مشکلی که به آن برخورد کرده‌اید، پیدا کنید و با توجه به پیام خطایی که دریافت کرده‌اید، راه حل مناسب آن را بیابید.
ارسال دیدگاه