نوابغ ایرانی خارج از کشور که در ایران گم نام اند!

ایرانیان کنش گر نه تنها به لحاظ آکادمیک، بلکه به دلیل تجاری ساختن اندیشه های خود نیز از قابلیت های بالایی برخوردار بوده اند. پیوند ضعیف صنعت و دانشگاه و نیز گسستگی دانش و فناوری در ایران و پیشگامان این دو عرصه به ویژه در حوزه پژوهش های نظری و صنعتی کشور، از دیرباز به عنوان یکی از مهم ترین کاستی های بنیادی اقتصاد و صنعت ایران بوده که نه فقط به مهاجرت سرمایه انسان های توانای کشور منجر شده، بلکه به رشد منفی اقتصادی کشور نیز دامن زده است.

ما نخبگان و دانشمندان مطرحی در عرصه های گوناگون علمی، پژوهشی، اقتصادی و سیاسی، در رده های بالای سازمان ها و شرکت های بزرگ کشورهای پیشرفته جهان داریم. نخبگانی که هر یک به گونه ای،در شیوه زندگی اهالی این کره خاکی تاثیر داشته و دارند و هر کدام موجب ایجاد دگرگونی هایی شگرف در زندگی مردم جهان شده اند.

ولی از آنجا که کنش های این اشخاص شاخص، کمتر در عرصه سرزمینی ملی مطرح شده، حتی ممکن است نام آنها را هم ندانیم، چه رسد به آگاهی در خصوص دگردیسی هایی که این هم میهنان در عرصه دانش و فناوری و … آفرینده اند. در این کوتاه مجال، نام تنی چند از این افراد را به همراه شما مرور می کنیم. شاید این رویه، آغازی باشد برای پیوند بیشتر با این افراد؛ هر چند که بخش بزرگی از این آگاهی ها از راه پیوند مستقیم با این عزیزان به دست ما رسیده است.

علی اصغر خدادوست

علی اصغر خدادوست در سال 1314 در شیراز زاده شد. دبستان و دبیرستان را در زادگاه خود پشت سر گذاشت و به عنوان آموزگار در دبستان داوری داراب مشغول به کار شد. در سال 1333 در آزمون ورودی دانشکده پزشکی شیراز شرکت نمود و با رتبه ممتاز در بین داوطلبان پذیرفته شد و در این دانشکده مشغول به تحصیل شد. دوره شش ساله پزشکی را با درجه ممتاز پشت سر گذاشت و پس از یک سال گذراندن دوره دستیاری چشم و گوش و حلق و بینی در بیمارستان نمازی دانشگاه شیراز در سال 1341، از طرف دولت وقت برای گذراندن دوره تخصصی در ایالات متحده برگزیده شد.

در همان سال (1963)، وی به عنوان نخستین و تنها دستیار خارجی در بخش چشم پزشکی دانشگاه جانز هاپکینز (Johns Hopkins) پذیرفته شد و طی دوران سه ساله رزیدنتی، به عنوان بهترین دستیار مرکز چشم پزشکی ویلمر شناخته شد.

در سال 1347، با وجود پیشنهاد و خواست دانشگاه جانز هاپکینز، عازم ایران و در بخش چشم پزشکی دانشگاه شیراز به عنوان استاد مشغول فعالیت شد. یک سال پس از ورود وی به شیراز، رئیس بخش چشم پزشکی دانشگاه جانز هاپکینز به شیراز آمد و قرارداد مبادله دستیار میان بخش های چشم پزشکی این دو دانشگاه به امضا رسید.

پروفسور خدادوست در سال 1359 عازم آمریکا شد و به عنوان استاد در بخش چشم دانشگاه جانز هاپکینز مشغول به کار شد. وی در سال 1361 به عنوان استاد و رئیس بخش چشم دانشگاه سیسیل برگزیده شد و در سال 1371 مرکز چشم پزشکی کنتیتکت در شهر نیوهیون را بنیاد گذاشت و به عنوان سرپرست آن مشغول به کار شد. از سال 1359، به طور پیاپی، سالی دو بار به میهن بازگشته و در فعالیت های بالینی و آموزشی در بیمارستان های گوناگون تهران و شیراز شرکت کرده است.

پروفسور بیژن داوری

متولد تهران و دکترای مهندسی الکترونیک از دانشگاه پلی تکنیک رنسلیر (Rensselaer Polytechnic Institute) در سال 1984. ابتدا به عنوان محقق در شرکت IBM مشغول به فعالیت شد. وی در سال 1996 به عنوان یکی از برجسته ترین افراد شاغل در شرکت IBM شهرت یافت و در سال 1998 به عنوان معاون ارشد کمپانی IBM شناخته شد. در سال 2003 از وی به عنوان معاون ارشد نسل آینده تکنولوژی یاد شد. شرکت IBM بزرگ ترین شرکت رایانه ای جهان است و بزرگ ترین خط تولید رایانه و سخت افزارهای رایانه ای در جهان را دارد.

عضو ارشد شرکت IBM یک جایگاه انتصابی است که از سوی مدیرعامل این شرکت به افرادی با شرایط خاص داده می شود. این سمت معمولا هر سال در ماه مه یا ژوئن به 4 تا 9 نفر داده می شود و بالاترین افتخاری است که یک دانشمند یا مهندس یا برنامه نویس در این شرکت می تواند کسب کند. برنامه تعیین عضو ارشد را از سال 1962 توماس واتسون پسر، به عنوان راهی برای تشویق خلاقیت در بین متخصصان فنی استثنایی شرکت بنیان گذاری کرد. نخستین انتصاب ها در سال 1963 صورت گرفت.

ماریا خرسند

وی متولد سال 1336 در شهر ساری است. در پانزده سالگی به لس آنجلس آمریکا رفت. فوق لیسانس مهندسی کامپیوتر را از دانشگاه دولتی فولرتون کالیفرنیا (California State University, Fullerton) گرفت و در هنگام تحصیل در این دانشگاه با همسر سوئدی خود آشنا شد و پس از ازدواج با او، در سال 1987، به سوئد مهاجرت کرد. او مدت زیادی در شرکت سونی اریکسون مشغول به کار بود.

ماریا یکی از مدیران مشهور صنعت فناوری اطلاعات جهان است. هر چند ایرانی ها در میان مدیران رده بالای صنعت فناوری اطلاعات، زیاد هستند، اما وی یکی از بلندپایه ترین و در عین حال معدود زنان ایرانی فعال در این رشته است.

مدیرعاملی شرکت مشهور تولید سخت افزار دل (Dell) در سوئد، تنها یکی از مناصب رده بالای این بانوی ایرانی بوده است؛ چرا که وی پیش از این، مناصب بالاتری در صنعت فناوری اطلاعات جهان را نیز در اختیار داشته است.

این بانوی نخبه، مدیرعامل شرکت تحقیقات فناوری SP است و از سال 2004، رئیس بازارهای مالی در شرکت فناوری OMX است. او همچنین از سال 2001 رئیس بخش لایسنس تکنولوژی (License Tech) اریکسون بوده است.

امروز دیگر همه با تکنولوژی بلوتوث آشنا هستند و کمتر گوشی تلفن همراه یا ابزار دیجیتالی دیگری در جهان ساخته می شود که به این فناوری مجهز نباشد. خرسند در زمان مدیریت خود در شرکت اریکسون سوئد، ریاست این پروژه بزرگ را بر عهده داشت و در واقع بنیان گذار تکنولوژی بلوتوث محسوب می شود. خرسند در پاسخ به این که چه چیزی باعث شد او به مدیریت پروژه بلوتوث برسد، می گوید: «کسی چیزی در این مورد به من نگفت، اما گمان می کنم بلندپروازی و اشتیاق من به دست و پنجه نرم کردن با مشکلات در این میان نقش داشته است.»

نادر انقطاع

زاده تهران، دانشمند ایرانی – آمریکایی، دانش آموخته فنی و دانشمند پیشرو جهان در زمینه الکترومغناطیس و پیشگام تحقیقات اپتیک در مقیاس نانو است که مفتخر به دریافت جایزه الکترومغناطیس IEEE در سال 2012 شد.

دکتر انقطاع از سوی مجله آمریکن ساینتفیک (American Scientific) به عنوان یکی از 50 پژوهشگر تاثیرگذار برتر در عرصه علم و فناوری معرفی شده است. فعالیت های او در زمینه الکترومغناطیس، آثار شگرفی بر این رشته و گرایش های منشعب از جمله نانواپتیک و متامتریال (مواد مرکب مهندسی شده ای که ویژگی های خاصی از خود نشان می دهند و در طبیعتی افت نمی شوند)، داشته است.

از جمله افتخارات دیگر دکتر انقطاع، جایزه «جرج هیلمیر» برای تحقیق برتر در سال 2008 و جایزه «محقق جوان» بنیاد علوم ملی ایالات متحده در سال 1989 است. دکتر انقطاع، استاد مهندسی برق، سیستم ها و مهندسی زیستی دانشگاه پنسیلوانیا است که پس از اخذ مدرک لیسانس از دانشکده فنی دانشگاه تهران، مدرک فوق لیسانس و دکتری خود را از انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا (Caltech) اخذ نمود.

وی همچنین عضو انجمن فیزیک آمریکا، انجمن اپتیک آمریکا، جامعه آمریکایی علوم پیشرفته و انجمن بین المللی مهندسی اپتیک است.

شهریار صدیق افشار

پروفسور شهریار صدیق افشار (زاده تهران – 1350) فیزیکدان و کارآفرین ایرانی – آمریکایی است. وی دانش آموخته دبیرستان صالح تهران است و تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد ادامه داد. او برای نوآوری و انجام «آزمایش افشار» در دانشگاه هاروارد در سال 2004 شناخته شده است.

این استاد دانشگاه روئن آمریکا با ارائه نظریه ای درباره ماهیت دوگانه نور، نظریه «بوهر» (از پذیرفته شده ترین نظریه های فیزیک کوانتوم) را پس از هشتاد سال با قاطعیت رد کرد.

افشار همچنین استاد میهمان در دانشکده فیزیک و ستاره شناسی دانشگاه «روان» نیوجرسی است. «آزمایش افشار» یک آزمایش نوری است که ادعا شده نشان دهنده تناقضی در اصل مکملی «مکانیک کوانتومی» است. در نتیجه جنجال های پیرامون این ادعا به افشار درباره دین و ملیتش نیز حمله شد. این حملات شخصی در یکی از سرمقاله های مجله نیوساینتیست (New Scientist) نقد شد که وی آنها را افراطی خوانده بود.

اخیرا افشار بر کارهای تجاری خود، به عنوان رئیس و مدیرعامل شرکت ایمرز (Immerz) در کمبریج ماساچوست (شرکتی در زمینه بازی های کامپیوتری)، تمرکز نموده است.