زندگینامه اردشیر یکم یا (دست داز)ششمین پادشاه هخامنشی

سه‌شنبه 29 تیر 1400 تاریخی
پادشاه هخامنشی

چکیدهای از زندگینامه اردشیر یکم 

نام پادشاه هخامنشی : اردشیر اول (دراز دست )

تاریخ تولد : ۴۸۵ قبل از میلاد

نام پدر:خشایارشا 

نام مادر:ملکه آمِستریس 

تاریخ درگذشت : ۴۲۴ قبل از میلاد

آرامگاه : مرودشت فارس – نقش رستم

زندگینامه:

اردشیر یکم یا ارتخشتره پادشاه هخامنشی از سال ۴۶۵ تا ۴۲۴ پیش از میلاد بود.

او سومین پسر خشایارشا بود. اردشیر پسر خشایارشا و ملکه آمِستریس (دختر اُتانس) است.

پس از به قتل رسیدنِ پدر و برادرش داریوش که جانشینِ قانونی بود، به دستِ اردوان فرمانده گارد نگهدار شاه، بر تختِ شاهی نشست.

اردوان به‌طور موقت، اردشیر، را بر تخت نشاند و خودش از طریق پسران خویش قصد داشت به هنگام فرصت وی را نیز از میان بردارد.

اما اردشیر از این توطئه آگاهی یافت و در دفع او پیشدستی کرد. اردشیر، اردوان و پسرانش را کشت و خود را شاهنشاه خواند. اردشیر ۴۱ سال فرمانروایی کرد.

 

بیشتر بخوانید:زندگینامه خشایار شاه(خشایار یکم) چهارمین پادشاه هخامنشی 

 

زندگینامه اردشیر یکم

زندگینامه اردشیر یکم

آغاز پادشاهی

در سال ۴۶۵ پیش از میلاد اردشیر یکم پس از به قتل رسیدن پدرش خشایارشا و برادرش داریوش که جانشین قانونی بود، بر تخت شاهی نشست.

یکی از نخستین اقدام‌های شاه جدید، تغییر نام خود به اردشیر بود؛ که معنی نامش «قدرت از طریق ارته (عدالت) استقرار می‌یابد» مبین تمایل شاه به تجلیل از ارزش‌های سیاسی-مذهبی «حقیقت» و مشروعیت دودمانی باشد.اردشیر در ۴۶۴ پ. م. دست به تجدیدنظر در سازماندهی دولتی زد. وی تمام نزدیک‌های وفادار به خود را ساتراپ تعیین نمود؛ ولی برادرش ویشتاسپ که ساتراپ باکتریا بود، نقشه طرح کرد تا با کمک اشراف باکتریا تاج و تخت را از چنگ برادر بیرون آورد و برای رسیدن به این منظور، سر بر شورش برداشت؛ ولی طی دو جنگی که به آن دست زد شکست خورد و کشته شد.

اردشیر که از توطئه و شورش در کاخ بیمناک بود دستور قتل‌عام تمام برادرهای باقی‌مانده خود را داد. از این زمان به بعد دسیسه‌های پنهانی در دربار اهمیت روزافزونی یافت چون با پیشرفت امپراطوری در ارتباط بود. او خود را به سادگی چنین معرفی کرده‌است: «من اردشیر، شاه بزرگ، شاه شاهان، پسر شاه خشایارشا، نوه داریوش، هخامنشی هستم.

نویسندگان یونانی به او درازدست گفته اند. گوید نخستین کسی که این لقب را برای او نوشته دی نن بوده و دیگران از وی برداشت کرده اند. دی نن این لقب را به معنای گستردگی توان وی به کاربرده است. پلوتارک می نویسد که وی در بزرگواری و روان والایش در میان شاهنشاهان هخامنشی برجستگی دارد. در روزگار وی رخنه ی ایران در یونان پیوندی برپایه ی احترام بود. واردشیر خودمختاری برخی شهرهای یونان مانند آتن را پذیرفت.اردشیر در نخستین سال شاهنشاهیش به بازسازی سیستم فرمانروایی پرداخت و شهربان هایی برگزید و همچنین کیفرها را ملایم تر کرد.

 

زندگینامه اردشیر یکم

زندگینامه اردشیر یکم

اخلاق و صفت‌ها

در عهد اردشیر اول، دوره‌ای شکوفا، توأم با عظمت و قدرت برای شاهنشاهی هخامنشی بوده‌است. با کمترین جنگ‌ها و در نتیجه کمترین تلفات انسانی و خسارت مالی در یونان، بیشترین منافع سیاسی نصیب ایران شد. آمد و رفت‌های شخصیت‌ها از هر دو کشور، سبب رونق فرهنگی و تمدنی شد و شرق برتری خود را بر غرب حفظ کرد. سراسر امپراتوری در آرامش به سر می‌برد و شورش‌هایی به تعداد کم بزودی فرو می‌نشست. پلوتارک اردشیر را از نظر رأفت و جوانمردی سرآمد شاهان پارس می‌خواند. اما رفتار او با بغبیش، شوهر خواهرش آمیتیس و فاتح مصر قابل دفاع نیست. روزی در شکارگاه شیری به شاه حمله کرد و بغبیش او را کشت. اردشیر خشمگین از رفتار بغبیش که بی اجازه شاه شکار او را از پای درآورد، فرمان به مرگش داد. اردشیر به وساطت ملکه مادر امستریس و شاهدخت آمیتیس که هر دو بسیار قدرتمند و پرنفوذ در دربار شاه و بر خود شاه نفوذ فراوانی داشتن توانستن شاه را، از خون او پشیمان کنند، اما اردشیر او را به نقطه‌ای در ساحل دریای سرخ تبعید کرد. بعید نیست که داوری پلوتارک ناشی از رفتار بسیار دوستانه اردشیر با تمیستوسکلِس، یکی از زمامداران نامدار آتن، فاتح نبرد دریایی سالامیس در زمان خشایارشا باشد.

 

یهودیان در زمان اردشیر یکم

در عهد عتیق از ارتخشستا (اردشیر) به نیکی یاد شده‌است. چون فلسطین که بخشی از ساتراپی بغبیش بود، بر سر راه مصر قرار داشت، طرف توجه خاص هخامنشیان، از جمله اردشیر بود. اردشیر در ۴۴۴ پ. م نحمیا را که شربت دار یا ساقی او بود، به فرمانداری اورشلیم برگزید. این انتخاب سرنوشت قوم یهود را برای همیشه دگرگون کرد. برخی از دانشمندان بر این گمان اند که عزرای کاتب را نیز اردشیر در ۴۵۸ پ. م به اورشلیم فرستاده‌است. در زمان اردشیر، نفوذ هخامنشیان در ارض موعود و سرزمین فلسطین بیشتر شد. چرا که اردشیر به دنبال سیاست‌های مسالمت‌آمیز نیاکان خویش، نسبت به یهودیان با مدارا و ملاطفت رفتار می‌کرد؛ به شرط آنکه رؤسای قوم یهود نیز به هخامنشیان وفادار بمانند. به همین جهت کار یهودیان در ایران و به خصوص در پایتخت رونق داشت و این گروه یکی از ارکان اقتصادی شهر به‌شمار می‌رفتند.

بیشتربخوانید:زندگینامه داریوش یکم سومین پادشاه هخامنشی

 

زندگینامه اردشیر یکم

همسر اردشیر یکم

همسر وفرزندان اردشیر یکم:

دامسپیا ملکه و همسر اردشیر بود که وارث و جانشینش خشایارشای دوم را به دنیا آورد. شاه ۱۷ پسر داشت که از ديگر همسران به دنیا آمده بودند که این همسران شامل آلگون بابلی، مادر سغدیانوس و کسمرتیدن، مادر آرتیستس و آندیا (آندریا)، مادر باگاپائوس و شاهزاده پاریساتیس هم می‌شود. داریوش دوم هم از پسر یکی از زنان اردشیر بود. دختر اردشیر پریساتیس نام داشت که در دربار دو تن از شاهان هخامنشی، داریوش دوم و اردشیر دوم، از قدرت و نفوذ بسیاری برخوردار بود.

 

مرگ

اردشیر بین دسامبر ۴۲۴ پ. م؛ و فوریه ۴۲۳ پ. م. درگذشت. در روز مرگ او، داماسپیا، همسر او نیز درگذشت. هر دوی آن‌ها در نقش رستم دفن شدند. خبر مرگ آن‌ها اندک اندک در سراسر امپراطوری گسترش یافت. مثلاً در ناحیه نیپور در بابل، کاتب‌ها تا مدتی شروع به نوشتن اسناد مربوط به سلطنت اردشیر کردند.

مدت پادشاهی اردشیر را به اختلاف، ۴۰ سال یا ۴۲ سال نوشته‌اند. به گزارش کتسیاس اردشیر ۱۷ پسر داشت و خشایارشا تنها فرزند او از همسر رسمی اش داماسپیا بود که بعد از او به فرمانروایی رسید.

داریوش ساتراپ هیرکانیا بود. بنابر گفته کتسیاس، داریوش دوم بعد حکمرانی دو برادر ناتنی خود، خشایارشا دوم (۴۲۴–۴۲۵ پ. م) و سغدیانوس (یا سکیندیانوس؛ ۴۲۴ پ. م)، بر تخت پادشاهی نشست. با این وجود، در اسناد کتیبه‌ای بازرگانی بابلی، از این پادشاهان نامی آورده نشده‌است و داریوش دوم، بی‌درنگ جانشین اردشیر یکم شد.

پادشاهان هخامنشی

زندگینامه داریوش دوم نهمین پادشاهان هخامنشی

زندگینامه خشایار شاه

زندگینامه پنجمین پادشاه هخامنشی خشایار شاه یکم

×

ارسال دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

انتخاب استان برای وضعیت آب‌و‌هوا