زندان اسکندر یزد
آماده سفر شوید تا به یزد برویم. قدم به درون بنایی می گذاریم که با عنوان زندان اسکندر یزد یا مدرسه ضیاییه شناخته می شود.در کوچه پس کوچه های محله ی فهادان یزد که قدم بزنی، در کنار بناهای مختلف تاریخی چشمت به تابلویی می افتد که تو را به بنایی با دو نام دعوت می کند و شاید این سوال در ذهنت شکل بگیرد که بالاخره زندان اسکندر یا مدرسه ضیائیه ؟
در شهر کویری یزد، آثار تاریخی متعددی از دوران کهن ایران‌زمین برجای مانده که نشان‌دهنده‌ی فرهنگ غنی و تمدن چندین هزارساله‌ی کشور ایران است. بناهای عظیم تاریخی با معماری خیره‌کننده و خارق‌العاده‌ای .
مدرسه ضیائیه ن – زندان اسکندر یزد یکی از این آثار باستانی و شگفتی‌های تاریخی است که در سراسر جهان، نمی‌توان همانندی تاریخی برایش یافت. این بنا در کنار دیگر آثار کهن و تاریخی شهر یزد، همانند گنجی بی‌قیمت عهده‌دار حفظ تمدن، هویت، تاریخ و فرهنگ کشور ایران و مردم این سرزمین خواهد بود
زندان اسکندر یزد
این بنا در قرن هفتم هجری به همت ضیاءالدین حسین رضی شروع به ساخت شد و بعد از ۷۴ سال در سال ۷۰۵ هجری قمری به کمک مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی که از پسران ضیاءالدین بودند به پایان رسید .
زندان اسکندر یزد در حال حاضر مدرسه ضیائیه نیز گفته میشود و این لقب و نام بخاطر تغییر کاربری در این بنا و تدریس علوم مختلف در آن انتخاب شده است . بنایی که هنوز محکم و استوار در دل کویر پابرجا مانده، بی دلیل نیست که تا این اندازه زندان اسکندر یزد در بین باستان شناسان تمام دنیا شناخته شده می باشد علاوه بر ورودی و در و دیواری که تاریخ و هنر را در کنار خود حفظ کرده اند.
زندان اسکندر یزد
چنین روایت شده که اسکندر مقدونی، جهانگشای سلوکی که ایرانیان از او چندان دل خوشی نداشته‌اند، در محل کنونیِ مدرسه ضیائیه بنایی احداث کرد که به زندان اسکندر یزد یا زندان ذوالقرنین شهرت یافت. این مکان البته بعدها تبدیل به مدرسه شد.مدرسه‌ای که اینک هشتصد سال قدمت دارد.
در کنار این جاذبه عظیم، البته دو جاذبه دیگر نیز می‌توانید بیابید : خانه‌ی لاری‌ها (عمارتی بزرگ و شگفت‌انگیز متعلق به عهد قاجار و به سبک زیبای معماریِ همان دوره) و موزه‌ی حیدرزاده (موزه‌ی مردم‌شناسی و سکه‌شناسیِ بسیار دیدنی، با سکه‌هایی به قدمت صدها و حتی هزاران سال.) اکنون -اثری از آن زندان معروف، زندان اسکندر یزد، بر جا نمانده است.
تنها یکگودال مانند در بنا به چشم می‌خورد که برخی می‌گویند سیاهچال زندان مخوف اسکندر یزد بوده است. اما این گمان اشتباه است و گودال یادشده، در اثر فروریختگیِ بخشی از بنا ایجاد شده است. هشت قرن، یعنی هشتصد سال تمام، قدمت این بناستگنبد زندان اسکندر یزد (مدرسه ضیائیه) که آن را نیز از خشت خام ساخته‌اند، بنایی با معماری آذری است.
شیوه آذری یا آذربايجاني، سبکی منسوب به آذربایجان بوده که در معماری ایرانی پس از اسلام و در زمان حکومت ایلخانان بر ایران رواج یافت است و با عنوان سبک مغول یا ایرانی – مغول نیز شناخته می شود.
زندان اسکندر یزد
معماری مدرسه ضیائیه، ویژگی منحصر به فردی دارد که در عین سادگی، زیبایی هنر بکار رفته‌ی استادکاران آن دوران را به نمایش می‌گذارد. در ساخت این بنای عظیم تاریخی، از هیچ نوع تزئینات کاشی‌کاری استفاده نشده است.
به نظر می‌رسد تنها از خشت خام برای ساخت عمارت مدرسه بهره برده باشند که شاید همین امر بیان‌کننده‌ی دلیل استقامت و ماندگاری آن تا قرن معاصر می باشد زندان اسکندر یزد یا مدرسه ضیائیه بنایی با معماری آذری است. شیوه آذری ، سبکی منسوب به آذربایجان می باشد که در معماری ایرانی پس از اسلام و در زمان حکومت ایلخانان بر ایران رواج یافت است و با عنوان سبک مغول یا ایرانی – مغول نیز شناخته می شود.
در این بنا از تزئینات کاشی کاری استفاده نشده و تنها خشت در ساخت این بنای ساده و زیبا به کار رفته است اما به علت مرمت گنبد توسط استاد آخوند خرمی، در این قسمت آجر نیز مشاهده می شود.
ساخت این بنا در دو مرحله صورت گرفته است:
در مرحله اول، گنبد خانه ی قدیمی آن همزمان با حمله مغولان، برای آرامگاه ساخته شده و مدرسه ای در کار نبوده است.
در مرحله دوم، و در حدود 100 سال بعد در اوایل قرن هشتم هجری قمری، ساخت یک مدرسه توسط نوه ی سازنده ی نخست گنبد، در کنار آن صورت می گیرد و سپس درگاهی از مدرسه به گنبدخانه باز می شود
ارسال دیدگاه