زخم معده و درمان آن

زخم معده چیست

 

زخم معده (peptic ulcer disease or Stomach ulcer) نوعی آسیب خوش‌خیم به مخاط و زیرمخاط دستگاه گوارش می‌باشد که معمولاًبا ترشح اسید معده در ارتباط است. در گذشته‌ تصور می‌شد مصرف زیاد غذاهای پر ادویهیا شغل‌های استرس‌زا، ریشه زخم‌معده هستند؛ اما امروزه پزشکان دریافتند که عاملاصلی این زخم‌ها وجود و تکثیر نوعی باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری است که از راه‌هایمختلفی از جمله آسیب به لایه محافظ مخاط معده موجب ایجاد زخم معده می‌شود. اینباکتری در بزاق دهان وجود دارد و می‌تواند از طریق قاشق و چنگال فرد آلوده، خوردنغذای نیمه کاره دیگران و حتی بوسیله بوسیدن فرد آلوده منتقل شود. مصرف برخیاز داروها مانند آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و برخی داروهای درمان‌کنندهبیماری آرتریت (درد و ورم مفاصل) نیز می‌توانند باعث زخم معده شوند. به همین علت استکه شدیدا توصیه می‌شود بیماران خودسرانه دارو مصرف نکنند.بسته بهمحل آسیب مخاطی، زخم معده یا دوازدهه (قسمت ابتدايی روده باريك که همان اثنی عشراست) وجود دارد. زخم معده اغلب همراه با زخم دوازدهه است و در مردان سیگاری، میانسالیا مسن، با گروه خونی O وپراسترس بیشتر دیده می‌شود. زخم‌های معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می‌یابند،بیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده (گاستریت) هستند. اکثر زخم‌هاکوچک هستند (با قطر کمتر از ۲ سانتیمتر) و پراکندگی آن‌ها معمولاً در ابتدای معده قابل مشاهده است.

علائم زخم معده چیست؟

 

علایم بیماریزخم معده شامل موارد زیر است:

• سوزشسردل که به علت تماس اسید معده با منطقه آسیب دیده ایجاد می‌شود رایج‌ترین علامتزخم معده است. این درد معمولا از یک ساعت بعد از غذا خوردن شروع می‌شود و تا ساعت‌هاادامه پیدا می‌کند. به طوری که شب‌ها نیز شعله‌ور شده و می‌تواند فرد را از خواب بیدارکند.
• درد ناحیهفوقانی شکم (اپی گاستر): معمولا درد، مدت کوتاهی پس از صرف غذا یا در زمان گرسنگیایجاد می‌شود.
• سوءهاضمه
• احساسسنگینی و سیری در معده
• وجود خوندر مدفوع
• بالاآوردن خون، که با رنگ قرمز یا سیاه مشخص می‌شود.
• حالتتهوع یا استفراغ که می‌تواند در پی انسداد معده بر اثر زخم معده روی دهد.
• کاهش وزبدون دلیل

لازم به ذکر است که که هر دردی زخممعده نیست. مهم‌ترین بیماری که علائم مشابه زخم معده دارد حمله قلبی است لذا ازخود درمانی جدا بپرهیزید.

عوارض زخم معده چیست؟

 

از عوارضزخم معده می‌توان به خونریزی گوارشی (GIB)، سوراخ شدن معده و راه یافتن اسید و ترشحات به حفره صفاق، انسدادگوارشی و بروز بدخیمی (سرطان معده) در زمینه زخم اشاره کرد.

راه‌های تشخیص زخم معده

آندوسکوپیروش معمولی است که برای تشخیص زخم معده استفاده می‌شود، به طوری که پزشک توسط لولهباریکی که بر سر آن چراغ روشنی قرار دارد داخل معده را می‌بیند و ممکن است از لایهداخلی معده نمونه‌برداری کند تا وجود هلیکوباکترپیلوری در معده بررسی شود. این روش(آندوسکوپی) برای افرادی که بالای 40 سال سن دارند و یا دچار کم‌ خونی، تهوع و
استفراغ یا احساس گیر کردن می‌شوند استفاده می‌شود.آزمایشخون و آزمایش تنفس نیز برای تشخیص هلیکوباکترپیلوری به‌کار می‌روند. این دو آزمایشمعمولا برای افراد جوانی‌ که علامت‌هایی مانند کاهش وزن، کم‌خونی، استفراغ و احساس‌گیر کردن غذا وجود نداشته باشد و فقط درد معده داشته باشند تجویز می‌شود.

اگر زخم معده دارید حتما موارد زیر را رعایت کنید:

 

1. افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهشحجم آن‌ها، تا معده خالی نماند.
2. پرهیز از مصرف گوشت، ماهی دودی و نمکسود و انواع شور و آجیل‌های پر نمک
3. کاهش مصرف چای، قهوه و نوشیدنی‌هایگازدار
4. سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید.
5. با آرامش غذا بخورید، آن‌را خوببجوید و از استرس پرهیز کنید.
6. از مصرف مرتب تخم‌مرغ خود داری کنیدو بجای آن از گردو، سویا و گوشت ماهی استفاده نمایید. خود تخم مرغ را در هفته یکبارو با گوجه و یا رب گوجه و یا سیب زمینی مصرف کنید.
7. افسردگی، ناراحتی و استرس را از خوددور کنید و فقط بخندید.
8. هیچ‌گاه سرخود از آسپیرین یا مسکن‌هایمانند بروفن استفاده نکنید. در دردهای معمولی می‌توانید استامینوفن مصرف کنید.
9. به‌علت بالا بودن کلسیم و پروتئین شیر،اسید معده برای ترشح شدن به شدت می‌شود. پس از مصرف متناوب پرهیز کنید.
10. از قاشق و چنگال دیگران استفاده نکنیدو از لیوان دیگران آب نخورید.

درمان زخم معده

 

زخم معدهبدون درمان تمایل به عود دارد. اگر مبتلا به باکتری هلیکوباکتر ‌پیلوری باشید حتما باید درمان آنتی‌بیوتیکیرا پیش رو قرار دهید. برای کاهش درد، داروهای کاهش‌دهنده اسید معده مانند رانیتیدین، فاموتیدین،امپرازول و… با نجویز پزشک کار ساز هستند. در خصوص مصرف برخی داروها به خصوصداروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و کورتون باید احتیاط کرد.اگر زخم معده خونریزی شدید داشته باشد، ممکن استآندوسکوپی برای سوزاندن زخم و کاهش خونریزی لازم باشد. در نهایت اگر خونریزی باآندوسکوپی کنترل نشود یا سوراخ‌شدگی زخم رخ دهد، جراحی مورد نیاز خواهد بود.در خصوصرژیم غذایی سخت‌گیری کمتر از گذشته‌ است و بیشتر تاکید بر عدم مصرف مواد اسیدی وترش، مواد داغ و سوزاننده، ترشیجات، ادویه تند، الکل، نوشابه‌های گازدار و… می‌باشدو به ندرت جراحی برای درمان لازم می‌شود.

موادغذایی مفید برای زخم معده عبارتند از: عسل، بادام، موز، شیرین بیان، نعناع، بابونه