حکایت جوانی هنرمند فرزانه بود

حکایت جوانی هنرمند فرزانه بود از باب هفتم در عالم تربیت بوستان ، کتاب شاعر بزرگ قرن ششم، سعدی است.

جوانی هنرمند فرزانه بود/که در وعظ چالاک و مردانه بود

نکونام و صاحبدل و حق پرست/خط عارضش خوشتر از خط دست

قوی در بلاغات و در نحو چست/ولی حرف ابجد نگفتی درست

یکی را بگفتم ز صاحبدلان/که دندان پیشین ندارد فلان

برآمد ز سودای من سرخ روی/کز این جنس بیهوده دیگر مگوی

تو در وی همان عیب دیدی که هست/ز چندان هنر چشم عقلت ببست

یقین بشنو از من که روز یقین/نبینند بد، مردم نیک بین

یکی را که فضل است و فرهنگ و رای/گرش پای عصمت بخیزد ز جای

به یک خرده مپسند بر وی جفا/بزرگان چه گفتند؟ خذ ما صفا

بود خار و گل با هم ای هوشمند/چه در بند خاری؟ تو گل دسته بند

که را زشت خویی بود در سرشت/نبیند ز طاووس جز پای زشت

صفایی به دست آور ای خیره روی/که ننماید آیینهٔ تیره، روی

طریقی طلب کز عقوبت رهی/نه حرفی که انگشت بر وی نهی

منه عیب خلق ای خردمند پیش/که چشمت فرو دوزد از عیب خویش

چرا دامن آلوده را حد زنم/چو در خود شناسم که تردامنم؟

نشاید که بر کس درشتی کنی/چو خود را به تأویل پشتی کنی

چو بد ناپسند آیدت خود مکن/پس آنگه به همسایه گو بد مکن

من ار حق شناسم وگر خود نمای/برون با تو دارم، درون با خدای

چو ظاهر به عفت بیاراستم/تصرف مکن در کژ و راستم

اگر سیرتم خوب و گر منکر است/خدایم به سر از تو داناتر است

تو خاموش اگر من بهم یا بدم/که حمال سود و زیان خودم

کسی را به کردار بد کن عذاب/که چشم از تو دارد به نیکی ثواب

نکو کاری از مردم نیک رای/یکی را به ده می‌نویسد خدای

تو نیز ای عجب هر که را یک هنر/ببینی، ز ده عیبش اندر گذر

نه یک عیب او را بر انگشت پیچ/جهانی فضیلت بر آور به هیچ

چو دشمن که در شعر سعدی، نگاه/به نفرت کند ز اندرون تباه

ندارد به صد نکتهٔ نغز گوش/چو زحفی ببیند بر آرد خروش

جز این علتش نیست کان بد پسند/حسد دیده نیک بینش بکند

نه مر خلق را صنع باری سرشت؟/سیاه و سپید آمد و خوب و زشت

نه هر چشم و ابرو که بینی نکوست/بخور پسته مغز و بینداز پوست